توصیه‌هایی برای خریدن یک فرنچایزFranchise

ُبرگردان نادیا غیوری

توصیه‌هایی برای خریدن یک فرنچایزFranchise

یکی از مواردی که به هنگام راه‌اندازی بیزنس به آن فکر می‌کنید، می‌تواند خرید یک فرنچایز باشد. گرچه خرید یک فرنچایز خیلی گران‌تر از راه‌اندازی یک بیزینس از ابتدای امر برایتان تمام می‌شود اما درصد و احتمال موفقیت فرنچایزها معمولا خیلی بالاتر از شروع یک کار تازه است زیرا در واقع شما سرمایه خود را در کاری صرف می‌کنید که قبلا موفقیت خود را اثبات کرده و صاحب اصلی فرنچایز (شخصیت حقیق یا حقوقی صاحب امتیاز فرنچایز) یا فرنچایزر Franchiser هم معمولا امکاناتی از قبیل آموزش، بازاریابی، حمایت و دیگر خدمات را برای خریداران فرنچایز‌ خود یا فرنچایزی‌هایش Franchisee فراهم می‌کند. علاوه بر این اگر بیزینس موفق و باثباتی هم داشته باشید، تبدیل آن به فرنچایز نیز یکی از راه‌های توسعه و گسترش آن بیزینس است.

یادآوری: از اینجا به بعد در همه متن از صاحب امتیاز فرنچایز با عنوان فرنچایزر و از خریدار (امتیاز –به صورت محدود) آن فرنچایز با عنوان فرنچایزی یاد خواهیم کرد.

فرنچایز چیست؟

یک فرنچایز توافقی قانونی بین یک فرنچایزر (فروشنده) و فرنچایزی (خریدار) است که در آن فرنچایزر به فرنچایزی این حق را می‌دهد که محصولات و خدمات مشخصی را که فرنچایزی به شیوه مخصوصی تهیه و تعیین کرده، در مکان‌هایی خاص و برای مدت زمان معینی به مشتریان ارائه کند. در مقابل نیز فرنچایزی به فرنچایزر هزینه‌های مختلف و حق امتیاز می‌پردازد. قراری که این دو طرف میان خود می‌گذارند می‌تواند به چند روش اتفاق بیفتد.

معمولا بیشترین چیزی که به هنگام شنیدن واژه فرنچایز در ذهن افراد شکل می‌گیرد، یک فرنچایز با فرمت بیزینسی است. فرنچایزی حقوق خرید و فروش محصولات یا خدمات مشخصی را برای خود می‌خرد. فرنچایزی این حقوق را برای مدتی معین و مکانی معین با پرداخت هزینه و دریافت مجوز استفاده از نشانی یا مارک تجاری فرنچایزر و نیز برنامه‌های بازاریابی وی می‌خرد. در برخی موارد فرنچایزی یک سیستم کامل از جمله ساختمان، وسایل و تجهیزات، تدارکات لازم، دفترداری، لباس‌های فرم، آموزش و غیره را می‌خرد. معمولا شرایط کار چنان مهیاست که فرنچایزی می‌تواند به سراغ محل فرنچایزش برود،‌ کلید را در قفل بچرخاند و کارش را شروع کند. به این نوع از کارهای آماده به شروع در اصطلاح «turnkey operation» می‌گویند. فست‌فودهای زنجیره‌ای نمونه‌های خوبی از این‌گونه فرنچایزها هستند.

باید به این نکته هم اشاره کرد که وقتی شما یک توافق فرنچایزی را می‌پذیرید،‌ واقعا یک بیزینس نخریده‌اید. شما فقط حق اداره یک بیزینس تحت نظارت و توافق فرنچایز مزبور را برای مدت محدودی مثلا ۱۰، ۲۰، ۱۵ یا ۲۰ سال خریده‌اید که البته امکان تمدید هم در آن وجود دارد.

منافع و مضار خرید یک فرنچایز

منافع .

آموزش. اغلب فرنچایزرها برای کمک به استقرار شما در کارتان، اداره بیزینس و توسعه آن، آموزش‌های لازم را نیز به شما ارائه می‌کنند. معمولا این آموزش‌ها کلیه جزئیات کار از انتخاب، استخدام و آموزش نیروی کار گرفته تا نگهداری سوابق را شامل می‌شوند. آموزش خوب به شما این امکان را می‌دهد که بی‌آن که مجبور باشید چندین سال را صرف کسب تجربه در بیزینس خود کنید، در مورد آن اطلاعات خوبی به دست بیاورید و با همه جزئیات و جوانب کار بیشتر و بهتر آشنا شوید.
نظارت و مشاوره. اغلب فرنچایزرها در طول کار توصیه‌های لازم و آموزش‌های جدید و به‌روز را به شما ارائه می‌کنند و در خیلی از موارد می‌توانید برای حل مشکلات ناگهانی در بیزینس خود از آنها کمک بگیرید.
محصولات و روش‌های آزموده شده و کارآمد. فرنچایزهای خوب به دلیل تجربه و آشنایی‌اشان با روش کار به طرز قابل ملاحظه‌ای از ریسک بیزینس می‌کاهند.
قدرت خرید جمعی. فرنچایزر از مزیت خریدهای در مقیاس عظیم برخوردار است و می‌تواند مقادیر بزرگی از سرمایه را برای تبلیغات منطقه‌ای و بین‌المللی به کار بیندازد.
تامین مالی. در خیلی از موارد فرنچایزر امکان تامین نیاز مالی فرنچایزی را به اشکال مختلف برای وی فراهم می‌کند.
تحقیقات مداوم و گسترش بیزینس. اغلب فرنچایزرها مدام به محصولات، ایده‌ها و سیستم‌های تازه فکر و در مورد اجرای آنها تحقیق می‌کنند. شما می‌توانید بدون نیاز به سرمایه‌گذاری شخصی از حاصل کار آنها در بخش تحقیق و توسعه یا همان R&D استفاده کنید.

مضار

هزینه‌ها. خرید فرنچایزها گران تمام می‌شود و معمولا باید مبالغی هم به صورت دائمی و بر مبنای میزان فروش (معروف به royalty یا حق امتیاز) به فرنچایزر پرداخت شود. هزینه حق امتیاز به اضافه بدهی‌های حاصل از هر تامین مالی، گاه سبب می‌شود که تمام جریان پول یک بیزینس به سمت فرنچایزر سرازیر شود.
هزینه‌های دیگر. علاوه بر این فرنچایزی‌ها مسئول هزینه‌های مرتبط با وسایل و تجهیزات،‌ خرید کالاها، مواد مورد نیاز، هزینه‌های اجاره و لیز و مشارکت در خدمات تبلیغاتی و دیگر خدمات پشتیبانی هم هستند.
آزادی عمل کمتر. شما موقع اداره یک فرنچایز، اسم و روش خودتان را تبلیغ و معرفی نمی‌کنید. گرچه به عنوان یک فرنچایزی اداره امور روزانه بیزینس‌اتان به عهده خود شما خواهد بود اما اغلب فرنچایزرها مقررات و دستورالعمل‌های سخت‌گیرانه‌ای دارند که باید به آنها گوش فراداد. در نتیجه شما بیش از این که صاحب بیزینس خودتان باشید در واقع یک مدیر شعبه برای فرنچایزرتان هستید. این قرادادها بسیار سخت و محدودکننده هستند و اگر شما با فرنچایزر خود به هر مشکلی بربخورید باید این نکته را به یاد داشته باشید که شما قانونا بر اساس قراردادی که دارید باید به کلیه دستورالعمل‌های وی پای‌بند بمانید.
مشکلات فرنچایزر مشکلات شما هم هست. اگر فرنچایزر به مشکلی بربخورد و یا دوران سختی را پشت سر بگذارد، به احتمال زیاد شما هم این مشکلات را حس خواهید کرد. شما به ناچار به فرنچایزر خود وابسته هستید و این وابستگی نه فقط به واسطه قرادادتان است بلکه موضوع کار، اسم بیزینس،‌ محصولات و خدماتی هم که ارائه می‌کنید بخشی از این وابستگی هستند.
فرصت محدود برای گسترش و توسعه. با این کهخیلی از فروشندگان جزء چندین واحد از یک فرنچایز خاص یا فرنچایزهای مختلف را دارند، با این حال توان شما برای گسترش کار از سوی فرنچایزر محدود شده است.
کار، کار، کار. در همه بیزینس‌هایی که به کار فروش اختصاص دارند، باید زمان و انرژی زیادی صرف کار شود و قطعا کار فرنچایز هم از این قائده مستثنی نیست. بخشی از وقت شما صرف برآورده کردن الزامات فرنچایز می‌شود از جمله تهیه گزارش‌های خاص و یا ساعت‌های مشخص و غیرقابل تغییر کار فرنچایز.

هزینه‌ها

خرید یک فرنچایز ارزان‌ترین روش برای راه‌اندازی یک بیزینس نیست. در این مسیر هزینه‌های زیاد دیگری نیز باید پرداخت و برخی از آنها را هم باید پیش از شروع به کار پرداخت کرد یعنی حتی قبل از این ‌که درآمدزایی از فرنچایز برای شما شروع شده باشد. انجمن کانادایی فرنچایز (CFA) فهرستی را برای ما فراهم کرده که در آن انواع مختلف هزینه‌هایی (به دلار کانادا)، که ممکن است در یک قرارداد فرنچایز بیاید، معرفی شده است.

توجه: این اعداد هزینه‌های متوسط هستند. از آن‌جایی که کار فرنچایزی‌ها و بخش‌هایی که آنها در آن فعالیت می‌کنند طیف متنوعی ازجمله بیزینس‌های خانگی گرفته تا هتل‌ها و رستوران‌ها را در بر می‌گیرد،‌ این هزینه‌ها به نسبت نوع فرنچایز بسیار متغیر هستند.

هزینه فرنچایز (به هنگام عقد قرارداد و قبل از شروع به کار پرداخت می‌شود) : ۲۳ هزار دلار
سرمایه‌گذاری در سهام (فرنچایزی برای این سرمایه‌گذاری نه تنها باید فرنچایز را باز و راه‌اندازی کند بلکه باید تا زمانی که آن فرنچایز به سوددهی برسد به کار خود را ادامه دهد) : ۱۶۰ هزار دلار
حق امتیاز روی سود: ۵ تا ۱۰ درصد از فروش
هزینه‌های دیگر (بخشی از هزینه‌های فرنچایزر مثلا هزینه‌های تبلیغات کشوری، هزینه‌های تحقیقات و توسعه ، آموزش کارکنان و …)

آیا کار دیگری را کنار گذاشته‌اید تا یک فرنچایزی شوید؟

قبل از خرید یک فرنچایز باید این ده سوال مهم را با دقت از خوتان بپرسید و به آنها جواب دهید:

آیا آمادگی این را دارید که مسئولیت شروع و راه‌اندازی بیزینس خودتان را بپذیرید؟
آیا خانواده‌اتان انتخاب شما را تایید می‌کنند و در این راه به شما کمک خواهند کرد؟
آیا این فعالیت را آن‌قدر دوست دارید که برای ۵، ۱۰ یا ۱۵ سال خود را متعهد به انجام آن کنید؟
آیا مواجهه با مردم را دوست دارید و در آن مهارت لازم را دارید؟ یادتان باشد که در این کار باید به طور مستقیم با مشتری، کارکنان خود، فرنچایزر و فرنچایزی‌های دیگر سر و کار داشته باشید.
آیا از کارکنان فرنچایزر خوشتان می‌آید؟ منظور همان کسانی است که با آنها سر و کار خواهید داشت.
آیا دوست دارید قوانین و سیستم فرنچایزر را کاملا مراعات کنید؟
آیا از پس خرید یک فرنچایز برمی‌آیید؟
آیا مدارک قانونی را به دقت مطالعه کرده‌اید؟
آیا فرنچایزی که می‌خواهید بخرید فرنچایز موفقی بوده است یا خیر؟
آیا فرنچایزی‌های دیگر همین فرنچایز معمولا از بیزینس‌اشان خوشحال و راضی هستند؟

مراقب ریسک و خطر ادعاهای فریبنده باشید

خریداران مراقب باشند! می‌گویند سرمایه‌گذاری در بیزینس فرنچایز عاری از ریسک است؛ شهرتی که بیشترین سود را نصیب این نوع از بیزینس‌ها کرده و سبب شده تا کسانی که به دنبال دردسر اعداد و ارقام نیستند به سراغ آنها بروند.

بر اساس آمار CFA درحال حاضر در کانادا ۷۶ هزار فرنچایز مشغول فعالیت هستند که درآمد سالانه آنها معادل ۱۰۰ میلیارد دلار است. گرچه طرفداران فرنچایز ادعا می‌کنند که ۹۰ درصد از فرنچایزی‌ها از وضعیت خوب کار خود در درازمدت راضی هستند و احتمال شکست را برای بیزینس‌های مستقل بسیار بیشتر می‌دانند اما نتایج بررسی انجام شده توسط یکی از استادان دانشگاه Wayne State شهر دیترویت، که در Wall Street Journal منتشر شده، چیز دیگری را نشان می‌دهد. بر اساس نتایج این بررسی میزان شکست در میان فرنچایزی‌ها تقریبا ۳۵ درصد و در میان صاحبان بیزینس‌های مستقل ۲۸ درصد است. در یک بررسی دیگر هم این نتیجه به دست آمده که ۸۰ درصد از فرنچایزی‌ها شکست می‌خورند، ۶۲ درصد آنها کمتر از آن مقداری درآمد دارند که فرنچایزر به آنها وعده داده و حدود ۴۰ درصد نیز گفته‌اند که فرنچایزر در فاصله کمی از آنها یک فرنچایز دیگر باز کرده که سبب شده تا فروش آنها به شدت افت کند.

تقلب و جعل

موفقیت در امر اداره فرنچایز سبب شده تا برخی متقلبان نیز به فکر سوء‌استفاده از این روش بیفتند. البته کارهایی هست که با انجام آنها می‌توان مانع از موفقیت آنها شد. شورایی به نام Council of Better Business Bureau که وظیفه خود را ایجاد فضای مطمئن‌تر بیزنسی در امریکا و کانادا تعریف کرده است و به صورت مخفف آن را CBBB یا BBB می‌نامند، پیشنهاد می‌کند که چنانچه فرنچایزی شرایط زیر را داشت باید نسبت به آن با احتیاط بیشتری رفتار کنید:

وعده سودهای کلان در ازای سرمایه‌گذاری‌های بسیار ناچیز.
درخواست از شما برای «اقدام سریع»؛ قبل از آن‌که به شما این فرصت را بدهند که بتوانید در مورد چند و چون کار به دقت تحقیق کنید.
ناتوانی در ارائه اطلاعات و آمار و یا ارائه آمار نادرست در مورد فروش فرنچایز، سود آن، محل آن و غیره.
وعده «فروش آسان» محصولات یا خدمات فرنچایز.
ناتوانی در شناخت افسران یا مدیران کمپانی.
تلاش برای فروختن فرنچایز به شما با قیمتی بالاتر از آنچه آگهی شده.
وعده کسب سود از طریق فروش‌های زنجیره‌ای یا طرح‌های هرمی که در آن شما از طریق فروش فرنچایزهای دیگر یا انجام وظیفه توزیع، به پول دست پیدا می‌کنید.
استفاده از اسامی‌ای که شبیه به اسامی معروف هستند اما ارتباطی با شرکت‌های مشهور ندارند.
وعده درآمدهای بالا از طریق «کار در خانه» یا «کار در وقت اضافی».

همیشه برای اطلاع از اعتبار یک شرکت فرنچایز و پیش از آن‌که گفتگو در مورد خرید یک فرنچایز را آغاز نمایید، از Better Business Bureau کسب اطلاع کنید. علاوه بر این از گزارش‌های آژانس‌های بازرگانی، بانک‌های محلی و منابع و مراجع مشابه آنها برای آگاهی از وضعیت موجود فرنچایزر مورد نظر خود کمک بگیرید.

هزینه‌های مخفی

برخی از فرنچایزر‌ها انواع مختلفی از هزینه‌های مخفی را به خریدار خود تحمیل می‌کنند: مثلا اگر فرنچایزی به قوانین مورد نظر آنها بی‌توجهی کند او را جریمه می‌کنند یا در قرارداد از محدودیت تهیه موارد مورد نیاز از تامین‌کنندگان مشخص حرف می‌زنند که در این‌صورت فرنچایزی باید با قیمت‌های بالاتری این مواد را تهیه کند. اگر هزینه آموزش بخشی از هزینه فرنچایز باشد، غالبا فرنچایزی باید در طول دوران آموزش هزینه‌های سفر یا ایاب و ذهاب را خودش بپردازد. علاوه بر این فرنچایزی برای مجوز گرفتن و بیمه بیزینس خود نیز باید شخصا هزینه‌های لازم را پرداخت نماید.

انتخاب ضعیف و نامناسب محل

اولین دلیل شکست یا عملکرد ضعیف یک بیزینس محل آن است. محل نامناسب می‌تواند تا ۲۰۰ درصد در میزان فروش دو فروشگاه مشابه از یک فرنچایز تاثیر داشته باشد. قبل از امضای قرارداد لیز یا ساب‌لیز (تحویل گرفتن لیز از یک فرنچایزی دیگر) کارهای زیر را با دقت انجام دهید:

قبل از این‌که خودتان را نسبت به یک بیزینس متعهد کنید، محل مناسب را انتخاب کنید
برای پیدا کردن محل خوب حسابی وقت بگذارید
بهترین معامله ممکن را انجام بدهید
به جای انتخاب محل با اجاره ارزان‌تر به سراغ محل بهتر اما گران‌تر بروید
محلی را که انتخاب کرده‌اید از نظر بزرگی جمعیت، سن جمعیت، سبک زندگی، متوسط درآمد و… بررسی کنید
اگر نمی‌توانید جایی را که به دنبالش هستید پیدا کنید،‌ منتظر پیدا کردن بهترین محل ممکن بمانید و عجله نکنید.

یک فرنچایز بالقوه را ارزیابی کنید

خرید یک فرنچایز سرمایه‌گذاری بزرگی است و هر فرنچایزی هم برای هر کسی خوب نیست. برای این‌که از درستی تصمیم خود مطمئن باشید باید:

در مورد فرنچایزر تحقیق کنید
با فرنچایزی‌های دیگر صحبت کنید
به مدارک گویای وضعیت فرنچایز دست پیدا کنید
با یک وکیل فرنچایز گفتگو کنید

انجمن کانادایی فرنچایز (CFA) برای کمک به شما در این مسیر، فهرستی از سوالاتی که باید قبل از اقدام به خرید یک فرنچایز باید از خود بپرسید آماده کرده که این سوالات در نشانی زیر قابل مشاهده هستند:

Checklist to Evaluate a Potential Franchise

منابع و مآخذ:

Canadian Franchise Association: http://www.cfa.ca

International franchise association: http://www.franchise.org

Canadian Franchise Directory^TM : http://www.franchisedirectory.ca

Franchises opportunities: http://franchiseopportunities.com

Canada Franchise Opportunities: http://canada.franchiseopportunities.com