علی شریفیان
ژوزف فیلیپ پیر ایو الیوت ترودو، سیاستمدار کاریزماتیک کانادا در ۱۸ اکتبر سال ۱۹۱۹ از پدری فرانسوی و مادری اسکاتلندی در مونتراال زاده شد. در دوران کودکی پسربچهای نحیف بود اما همانطور که پای به سنین نوجوانی و جوانی گذاشت با تحصیلات تحسینبرانگیز خود آماده برعهده گرفتن رهبری کانادا و صدارت آن شد و به یکی از نخست وزیران برجسته کشور جوان کانادا تبدیل گشت.
ترودو در کالج مشهور «بره بوف» مونترال درس خوانده، سپس از دانشگاه مونتراال در رشته حقوق لیسانس گرفت، بعد فوق لیسانس خود را در رشته اقتصاد سیاسی در دانشگاه هاروارد به پایان رساند. پس از این موفقیتهای تحصیلی مدتی در مدرسه علوم سیاسی پاریس و به مدت یکسال هم در مدرسه اقتصاد لندن تحصیلات خود را کامل کرد.
ترودو پس از آغاز کارش در بخشهای مختلف امور سیاسی دولتی و غیردولتی کبک و کانادا در مونتراال و اتاوا، در سال ۱۹۴۹ به دفاع از کارگران اعتصابی در کبک پرداخت و این آغاز شهرت وی به عنوان یک وکیل و سیاستمدار بود. در سال ۱۹۶۵ نشریه مشهور سیاسی Cite`Libre (شهر آزاد) را در مونتراال بنیاد گذاشت. تقریبا همزمان با تاسیس این نشریه به نمایندگی مجلس در زمان نخست وزیری لستر.بی. پیرسون رسید. مدتی معاون پارلمانی پیرسون بود و در سال ۱۹۶۸ وزیر دادگستری کابینه او شد. پس از کنارهگیری پیرسون، رهبری حزب لیبرال را برعهده گفت. وقتی به نخست وزیری رسید قوانین مربوط به طلاق، کورتاژ (سقط جنین) و همجنسگرایی را تغییر داد و در پاسخ به انتقاد مخالفانش گفت: «دولت کاری به اتاق خواب ملت ندارد.» در انتخاباتی که دو ماه پس از رسیدنش به صدارت کانادا برگزار شد، حزب لیبرال، با پیروزی چشمگیری به رهبری این سیاستمدار جوان به دولت اکثریت دست یافت. ترودو پانزدهمین نخست وزیر تاریخ کاناداست. هنگامی که در خانه رسمی محل سکونت نخست وزیر کانادا، در شماره ۲۴ خیابان ساسکس در اتاوا، ساکن شد قول داد کانادایی عادلانه بسازد. در اولین قدمها در راستای تقویت فدرالیسم به تقویت بنیاد دوزبانه بودن کانادا پرداخت. وی اصل دو زبان رسمی فرانسه و انگلیسی را به عنوان زبانهای رسمی کشور به قانون تبدیل کرد. از دیگر اقدامات او نهادینه و قانونی کردن «چند فرهنگی» جامعه کاناداست. طراحی و تصویب «منشور حقوق و آزادیها»ی شهروندان کانادا یکی دیگر از بزرگترین دست آوردهای ترودو بوده است.
بحران اکتبر: نقش تاریخی ترودو در حفظ یک پارچگی کانادا
در سال ۱۹۷۰ به دنبال قوت یافتن ایده و آرمانهای فدرالیسم ترودو، اوضاع کشور بحرانی شد و در ماه اکتبر این بحران به اوج خود رسید. در این ماه «جبهه آزادیبخش کبک» [FLQ] که گروهی تروریستی بودند، جنگ را برای جدایی کبک آغاز کردند. جیمز کراس دیپلمات انگلیسی و همینطور پیر لاپورت یکی از وزاری کابینه دولت استان کبک را ربودند. روبر بوراسا نخست وزیر وقت کبک نتوانست کار مهمی در حل بحران انجام دهد. ترودو در ساعات اولیه بامداد روز ۱۶ اکتبر ۱۹۷۰ پرمخاطرهترین تصمیم بیسابقه تاریخ کانادا را گرفت و آن را در مقابله با جداییخواهان کبک به طور رسمی اعلام کرد.
ترودو با صدور بیانیهای اعلام داشت «منشور حقوق و آزادیها»ی مردم کانادا را به طور موقت لغو خواهد کرد و اگر لازم شد هر کسی را برای حل بحران جدایی کبک دستگیر خواهد کرد.
جبهه آزادیبخش کبک با کشتن «پیر لاپورت» به نخست وزیر پاسخ داد. اما اولتیماتوم ترودو و حضور ارتش کانادا در مونترال و قسمتهایی از کبک و اقدامات امنیتی دیگر و از همه مهمتر محبوبیت ترودو، آرامش را به کبک بازگرداند.
انتخاب دوباره تردو به رهبری کانادا
در سال ۱۹۷۲ حزب لیبرال دوباره به پیروزی رسید اما این بار از سوی مردم، ماموریت تشکیل یک دولت اقلیت را به دست آورد. ترودو با اندیپی در زمینه برنامههای اجتماعی آغاز به کار کرد. بر سر لایحه بودجه با رای عدم اعتماد، دولت اقلیتش برکنار شد. ترودو بعدا گفت که خود این برکناری را مهندسی کرده است. زمانی که در سال ۱۹۷۴ انتخابات برگزار شد این بار با اکثریت به قدرت رسید.
در سالهای پایانی دهه ۷۰ رنه لوک به عنوان رهبر پارتی کبکوا در کبک به محبوبیت فراوان رسید و ایده جدایی کبک از کانادا قوت بیشتری گرفت. در انتخابات ۱۹۷۹ ترودو دوباره به حکومت اقلیت دست یافت، اما حاضر نشد دولت تشکیل دهد و از سیاست کنارهگیری کرد و استعفاء داد و پس از آن که جو کلارک پس از شش ماه حکومت به عنوان رهبر حزب محافظهکار و نخست وزیر نتوانست از مجلس رای اعتماد بگیرد و حکومت محافظهکاران سقوط کرد به سال ۱۹۸۰ انتخابات برگزار شد و بار دیگر ترودو به سیاست بازگشت و این بار با رهبریاش دولت اکثریت را به دست آورد. در ماه می ۱۹۸۰ رنه لوک برای جدایی کبک اولین رفراندوم را برگزار کرد و در یک جنگ تبلیغاتی ــ شخصیتی ترودو و رنه لوک با سخنرانیهای متعدد خود، به مقابله با یکدیگر پرداختند و دست آخر فدرالیستها با به دست آوردن ۶۰ درصد آرا به جدایی کبک «نه» گفتند. ترودو در پیروزی فدرالیستها، نقشی کلیدی بر عهده داشت. این پیروزی نقطه عطف و همینطور دست آورد درخشان سیاسی ترودو توصیف شده است.
روز ۱۷ آوریل ۱۹۸۲ ملکه الیزابت دوم، ملکه انگلستان به کانادا آمد و در این روز ترودو و کانادا، قانون اساسی جدید کانادا را به تصویب رساندند. حقوق و اختیارات کامل قانونگذاری به پارلمان کانادا منتقل شد. در دو سال آخر این دوره از صدارت ترودو، کانادا با مشکلات اقتصادی بسیار روبرو شد. ترودو شروع به عرضه آرمانهای خود در جهان کرد و به معرفی برنامه و طرح خود برای جلوگیری از گسترش تولید سلاحهای اتمی پرداخت و پس از پایان یافتن دوره حکومتش به سال ۱۹۸۴ استعفاء داد و این بار برای همیشه از سیاست کنارهگیری کرد.
پس از نزدیک به چهل سال حضور در صحنه سیاسی تاریخ کانادا، ترودو به وکالت برگشت و همیشه هر جا که سخن میگفت، کانادا همچنان شنونده این سیاستمدار پرجذبه بود…
مطلب کامل را در این آدرس www.parscanada.com/_1820 مطالعه کنید.