آشنایی با Credit Score و باور‌های غلط پیرامون آن

مالی و اقتصادی — 02 اکتبر 2012

چه مواردی بر روی امتیاز اعتباری شما تاثیر مثبت یا منفی دارد

علی اکبری

اگر در کانادا کارت اعتباری (credit card) دارید و یا تا به حال از موسسات مالی‌ وام گرفته‌اید شما نیز دارای “سابقه اعتباری” یا همان Credit History هستید.

داشتن سابقه اعتباری درخشان اهمیت بسیار زیادی دارد. شخصی‌ که سابقه اعتباری مناسبی نداشته باشد با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد. این مشکلات هنگام دریافت وام، اقدام جهت خرید مسکن یا خرید اتومبیل به صورت قسطی، دریافت کردیت کارت، یافتن نرخ مناسب برای بعضی‌ بیمه‌‌ها، اجاره کردن خانه، اقدام برای بعضی‌ مشاغل و حتی خرید خط تلفن همراه بروز می‌کند.

سابقه اعتباری هر شخص در عددی به نام “امتیاز اعتباری” یا همان Credit Score خلاصه می‌شود. امتیاز اعتباری عددی است بین ۳۰۰ تا ۹۰۰ و طبیعتاً هر چه این عدد به ۹۰۰ نزدیک‌تر باشد نشانه سالم‌تر بودن سابقه اعتباری شخص است. امتیاز فراتر از ۷۵۰ عالی‌ محسوب شده و امتیاز بیشتر از ۸۵۰ به ندرت قابل دسترسی‌ است.

در کانادا دو موسسه اصلی‌ مسئول ثبت و به‌روزرسانی سابقه اعتباری اشخاص هستند که به آن‌ها اصطلاحا “موسسه ثبت اعتبار” یا Credit Bureau گفته می‌شود. این دو موسسه عبارتند از TransUnion و Equifax. با مراجعه به وبسایت هر کدام از این دو موسسه می‌توانید از امتیاز اعتباری خود به صورت آنلاین مطلع شوید. اکثر موسسات مالی‌ از جمله بانک‌ها و شرکت‌های کردیت کارت، و در ضمن شرکت‌های آب، برق، گاز، تلفن و اینترنت میزان بدهی و نحوه پرداخت قبض‌هایتان را به طور ماهیانه به این دو موسسه گزارش می‌کنند.

از آنجا که فرمول محاسبه امتیاز اعتباری بسیار پیچیده بوده و در اختیار همگان قرار ندارد، آگاهی‌ بسیاری از افراد در این زمینه پایین بوده و نظریات و توصیه‌های فراوانی پیرامون این مطلب از آن‌ها شنیده می‌شود که متأسفانه بسیاری از آن‌ها غلط است. در زیر با هم نگاهی‌ خواهیم داشت به چند نوع از رایج‌ترین سوالات، ابهامات و شایعات در زمینه Credit History یا همان سابقه اعتباری:

آیا چک کردن credit score به امتیازم لطمه میزند؟ بله و خیر. اگر تمایل دارید از امتیاز اعتباری خود با خبر شوید می‌توانید با خیال راحت این کار را انجام دهید. چک کردن امتیاز توسط خود شخص هیچ تأثیری روی امتیاز اعتباری ندارد. حتی اگر شخص هر روز امتیاز خود را چک کند.

اما اگر این شخص برای گرفتن کردیت کارت، ظرف مدت کوتاهی‌ (معمولا ۶ ماه) سراغ شرکت‌های متعددی رفته و به هر کدام از آن‌ها اجازه دهد تا امتیاز او را چک کنند، به امتیاز وی لطمه وارد خواهد شد. این قاعده در مورد اقدام کردن برای وام مسکن، وام دانشجویی یا وام اتومبیل صادق نیست. چرا که ماهیت اقدام برای این وام‌ها ایجاب می‌کند تا شخص به سراغ شرکت‌های مختلف رفته تا بتواند وامی متناسب با شرایط خود را پیدا کند. البته این استثنا نیز زمانی‌ درست خواهد بود که تمامی استعلام‌ها ظرف مدت ۳۰ روز انجام شوند.

• آیا افزایش درامد شخص، امتیاز او را بالا میبرد؟ خیر! امتیاز اعتباری به درامد شخص بستگی ندارد.

• آیا افزایش مبلغ موجودِ در حساب بانکی‌ امتیاز اعتباری را افزایش میدهد؟ خیر. مبلغ موجود در حساب بانکی‌ هیچ ارتباطی‌ به امتیاز اعتباری ندارد.

• آیا پرداخت بدهی‌ها بلافاصله امتیاز اعتباری را افزایش می‌دهد؟ بلی و خیر. اگر چه پرداخت بدهی‌ها به افزایش امتیاز اعتباری کمک شایانی می‌نماید، اما معمولا ترمیم خسارت‌های وارد شده به امتیاز اعتباری به زمان طولانی‌ و حتی در بعضی‌ موارد به ۶ سال زمان نیاز دارد. به عبارت دیگر اگرچه پرداخت بدهی‌ها اولین و مهم‌ترین اقدامی است که هر شخص برای بهبود سابقه اعتباری خود می‌تواند انجام دهد، اما این اقدام بلافاصله اثر بخش نبوده و نتایج مطلوب آن در طول زمان به ثمر می‌نشیند.

• امتناع از پرداخت بدهی تا چند سال روی سابقه اعتباری من تاثیر می‌گذارد؟ چنانچه شما به شرکتی که به “موسسات ثبت اعتبار” گزارش می‌دهد، بدهی پرداخت نشده دارید و یا بدهی شما به collection agency واگذار شده است، سابقه شما ۳ تا ۷ سال تحت تاثیر منفی‌ قرار می‌گیرد (که در اکثر موارد همان ۷ سال است). پس از گذشت این زمان، عدم پرداخت شما تأثیری روی سابقه اعتباری شما نخواهد داشت.

• آیا تسویه کامل کردیت کارت یا لاین-اف-کردیت و بستن آن به افزایش امتیاز اعتباری کمک می‌کند؟. خیر. این مورد یکی‌ از رایج‌ترین شایعات در دنیای کردیت است. پرداخت کامل کردیت کارت یا لاین-اف-کردیت و بستن آن معمولا به جای افزایش امتیاز، آن را کاهش می‌دهد. مخصوصا اگر سقف اعتبار کارت یا حسابی‌ که آن را بستید بالا بوده و یا این کارت یا حساب قدیمی‌ بوده باشد. به خاطر بسپارید که باز کردن حساب کردیت کارت و یا حساب‌های اعتباری مانند یا لاین-اف-کردیت و بستن آن‌ها، هر دو به امتیاز شما لطمه می‌زنند. بر این اساس هر گاه به شما پیشنهاد باز کردن حساب اعتباری شد، قبل از اقدام کردن، در مورد آن به خوبی‌ فکر کنید. در ضمن توجه داشته باشید که حساب بانکی‌ با حساب اعتباری تفاوت دارند. شما می‌توانید حساب بانکی‌ خود را هر زمان که اراده کنید بدون تاثیر منفی‌ روی امتیاز اعتباری ببندید.

• آیا داشتن کردیت کارت‌های متعدد، امتیاز اعتباری من را کاهش می‌دهد؟ خیر! فرقی‌ نمی‌کند شما ۳ کارت اعتباری دارید و یا ۳۰ تا. مطلبی که اهمیت دارد این است که چه مبلغی از اعتبارتان را استفاده کرده‌اید (بدهی دارید).

• آیا خرید اتومبیل یا اجناس به صورت finance روی امتیاز اعتباری تاثیر دارد؟ بلی. خرید اجناس به صورت finance در واقع نوعی وام یا بدهی محسوب می‌شود. هر چه مجموع مقدار وام‌های شخص (یا بدهی او) بیشتر باشد امتیاز اعتباری وی بیشتر کاهش می‌یابد.

• آیا داشتن لاین-اف-کردیت امتیاز اعتباری را کاهش می‌دهد؟ بلی و خیر. چنانچه شخص همه اعتبار موجود در لاین-اف-کردیت خود را مصرف کند (بدهکار شود) امتیاز وی کاهش می‌یابد. در حالی‌ که اگر لاین-اف-کردیت شخص به مقدار کمی‌ مصرف شده باشد و یا دست نخورده باقی‌ بماند تاثیر منفی‌ آن کمتر و یا هیچ خواهد بود.

• آیا بهتر نیست شخص قبض کردیت کارت خود را به طور کامل پرداخت نکند و در عوض فقط minimum payment آن را بپردازد تا امتیاز او به مرور زمان افزایش یابد؟ کاملا غلط! متاسفانه این باور غلط یکی‌ از رایج‌ترین شایعات در مورد کردیت است. پرداخت نکردن کامل قبض کردیت کارت، نه تنها کمکی‌ به افزایش امتیاز شما نمی‌کند، بلکه با پرداخت سود اضافی و غیر ضروری به خالی‌ شدن جیب شما نیز کمک می‌کند.

• امتیاز اعتباری من پایین است و هیچ مؤسسه‌ای به من وام نمی‌دهد. چگونه می‌توانم امتیاز اعتباری‌ام را در این حالت بالا ببرم؟ این مشکل بین تازه‌واردین در کانادا یا کسانی که به علت بدهی امتیاز پایینی‌ دارند بسیار رایج است. راه حلی‌ که وجود دارد این است که می‌توانید برایSecured Credit Card اقدام کنید. به این ترتیب بانک مبلغی را که شما تعیین می‌کنید به عنوان وثیقه در حسابتان بلوکه می‌کند و به همان مقدار روی کردیت کارت به شما کردیت می‌دهد. به این صورت شما صاحب کردیت شده‌اید و از این لحظه با پرداخت به موقع قبض‌های کردیت کارتتان به تدریج امتیاز اعتباری خود را بالا می‌برید. در نهایت پس از گذشت یک یا دو سال اگر مشکل جدیدی‌ در سابقه اعتباری‌تان وجود نداشته باشد، معمولا بانک مبلغ بلوکه شده را آزاد می‌کند و شما می‌توانید کماکان از کردیت کارتتان استفاده نمایید.

• من تصمیم دارم به خاطر کمک به دوستم جهت دریافت وام با او هم‌امضا (co-signer) شوم. آیا چنانچه دوست من بدهی خود را به موقع پرداخت نکند روی سابقه‌ اعتباری من هم تاثیر دارد؟ بله. هم‌امضا شدن با شخصی دیگر جهت دریافت اعتبار یا وام نه تنها روی سابقه اعتباری شما تاثیر می‌گذارد، بلکه در صورت عدم پرداخت به موقع بدهی توسط دوستتان، شما نیز جهت پرداخت بدهی مسئول هستید. به همین جهت بسیار مهم است تا قبل از شراکت با دوستان‌تان جهت دریافت وام، همه جوانب آن را بسنجید.

نتیجه: با توجه به اهمیت زیاد امتیاز اعتباری برای اشخاص که در ابتدای این مقاله ذکر شد، شرط عقل حکم می‌کند که هر شخص نهایت تلاش خود را جهت بالا بردن امتیاز اعتباری خود به عمل بیاورد. علاوه بر رعایت و آگاهی‌ از نکات بالا، شما با عمل به نکات زیر می‌توانید به افزایش امتیاز اعتباری خود کمک کنید:

۱. با توجه به اینکه احتمال پیشامد اشتباه در ثبت سابقه اعتباری هر شخص وجود دارد، بهتر است هر شخص حداقل سالی‌ یک بار امتیاز اعتباری خود را چک کند و در صورت وجود اشتباه آن را به سرعت گزارش کند.

۲. کردیت کارت و حساب‌های اعتباری خود را تسویه کنید اما آن‌ها را نبندید (مگر اینکه مجبور شوید. در این صورت، اول از بستن کارت‌ها یا حساب‌های جدیدتر شروع کنید). وجود اعتبار دست نخورده در سابقه شما از دید موسسات مالی‌ نشانه برنامه‌ریزی صحیح و کنترل شما روی مسایل مالی‌تان می‌باشد.

۳. داشتن انواع مختلف حساب‌های اعتباری از جمله کردیت کارت، لاین-اف-کردیت و وام اتومبیل می‌تواند به بالا بردن امتیاز اعتباری کمک کند. داشتن فقط یک نوع اعتبار (مثلا داشتن چند نوع کردیت کارت بدون داشتن انواع دیگر حساب‌های اعتباری یا وام) تاثیر مساعدی روی این امتیاز نمی‌گذارد.

۴. سعی‌ کنید هرگز تمام اعتبار موجود در کردیت کارت یا لاین-اف-کردیت خود را استفاده نکنید. استفاده کمتر از ۳۰% از اعتبار خود ایده‌آل‌ترین حالت، جهت بالا نگاه داشتن امتیاز اعتباری شخص است. به عنوان مثال اگر کردیت کارتی دارید که اعتبار آن ۱۰۰۰ دلار می‌باشد، سعی‌ کنید هر ماه بیش از ۳۰۰ دلار از آن برداشت نکنید. چنانچه بیش از ۳۰۰ دلار از اعتبار خود استفاده کردید حتما پس از دریافت قبض کردیت کارت، همه بدهی خود را تسویه کنید تا امتیاز شما در حد مطلوب باقی‌ بماند.

۵. هرگز اجازه ندهید پرداخت قبض‌هایتان عقب بیفتد. در صورتی‌ که به هر دلیلی‌ قادر نیستید قبضی را پرداخت کنید بلافاصله با شرکتی که به آن بدهی دارید تماس بگیرید و دلیل عدم پرداخت را با آن‌ها در میان بگذارید. اکثر شرکت‌ها جهت رفاه حال شما تسهیلاتی قائل می‌شوند.

۶. هرگز اجازه ندهید بدهی عقب افتاده شما به دست collection agency سپرده شود. مهم نیست که قرض شما ۱۰ دلار یا ۱۰،۰۰۰ دلار است. زمانی‌ که قبض شما به collection agency سپرده شد امتیاز اعتباری شما به شدت آسیب خواهد دید.

۷. بسیاری از کردیت کارت‌ها به صاحبان آن اجازه می‌دهند تا از سقف اعتباری خود بالاتر بروند. به عنوان مثال شخصی‌ که ۱۰۰۰ دلار کردیت کارت دارد گاهی‌ می‌تواند با کارت خود ۱۲۰۰ دلار خرید کند. شرکت‌های اعتباری جهت رفاه حال مشتریان خود، این امکان را در اختیار مشتریانی که سابقه خوبی‌ دارند قرار می‌دهند. چنانچه از سقف اعتباری خود بیشتر خرج کردید بلافاصله اقدام به پرداخت آن مقدار اضافه نمایید. چرا که فراتر رفتن از سقف مبلغ کردیت کارت، تاثیر نامطلوبی روی امتیاز شما خواهد گذشت.

به امید کسب امتیازات هر چه بالاتر برای همه شما

چک کردن امتیاز توسط خود شخص هیچ تأثیری روی امتیاز اعتباری ندارد. حتی اگر شخص هر روز امتیاز خود را چک کند

داشتن فقط یک نوع اعتبار (مثلا داشتن چند نوع کردیت کارت بدون داشتن انواع دیگر حساب‌های اعتباری یا وام) تاثیر مساعدی روی این امتیاز نمی‌گذارد