دلبندان دوزبانه

موضوع ماه — 26 دسامبر 2012

به فرزند خود زبان دوم را آموزش دهید

الیزا کوهن-پرنتزمگزین/برگردان ساقی مطهری

بهترین زمان یادگیری زبان دوم برای فرزندانتان، دقیقا همان زمانی‌است که او در حال فراگیری زبان اول خود (زبان مادری) است. پس از همین الان شروع کنید.

به گروه دوزبانه‌ها ملحق شوید

هنگامی‌که لوئیس سندرز، دخترش کامیل را از پاناما به فرزندی پذیرفت، تصورش بر این بود که مهم‌ترین چیز، آموزش فرهنگ و میراثش به فرزندش است. بنابراین قبل از این‌که کامیل به سن سه سالگی برسد لوئیس اورا در یک مدرسه اسپانیایی‌زبان در محله خودشان در توسان آریزونا ثبت‌نام کرد. حالا کامیل در۵/۳ سالگی عاشق خواندن ترانه‌های اسپانیولی است و حتی بعضی اوقات به سئوال‌های معلمش که به زبان اسپانیایی پرسیده می‌شوند سریع‌تر از همان سئوال‌ها به زبان انگلیسی پاسخ می‌دهد.

اریکا لوی، دکترای آسیب‌شناسی زبان و فن بیان و استادیار کالج معلمان دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک‌ معتقد است: «بچه‌ها در این سنین مهارت‌های کلامی خود را به سرعت توسعه داده و هر چه را که می‌شنوند خیلی زود جذب می‌کنند. آنها قادرند لغات جدید را به دو زبان متفاوت و با سرعت زمانی باورنکردنی فرا گیرند. بنابراین لازم نیست که فرزندانتان را در کلاس‌های آموزشی زبان ثبت‌نام نمایید تا تکرار کلمات و آواها را به زبان دوم از او بشنوید، فقط کافی‌است آنها به برنامه‌های تلویزیونی مانند Dora the Explorer یا Go, Diego, GO یا Sesame Street که کلمات کلیدی اسپانیایی را در حد پیش‌دبستانی آموزش می‌دهند، با دقت گوش کنند. بسیاری از والدین، این دانش ابتدایی را با کتاب‌ها، اسباب‌بازی‌ها و سی‌دی‌های دوزبانه تکمیل می‌کنند.»

چرا یادگیری زبان دوم در میان بسیاری از خانواده‌ها مرسوم شده است؟ نانسی هودز، مدیر تحصیلات زبان خارجی مرکز زبان‌شناسی کاربردی در شهر واشنگتن در این زمینه می‌گوید: «در دنیایی که به طرز فزاینده‌ای در حال جهانی شدن است، والدین معتقدند که تسلط فرزندانشان به بیش از یک زبان در آینده به سودشان خواهد بود.»

این مسئله بی‌شک منشاء تغییرات بنیادی در تحصیلات به‌صورت چندزبانه و در مقطع پیش از دبستان خواهد بود. فراگیری زبان دوم توسط بچه‌ها به آنها در یادگیری فرهنگ‌های دیگر ملیت‌ها کمک شایانی می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که افراد دوزبانه نسبت به افرادی که فقط به یک زبان صحبت می‌کنند از فکر خلاق‌تری برخوردارند و تحقیقات حاکی از آن‌است که عملکرد مغز این افراد با بالارفتن سن‌شان بهتر هم می‌شود.

در اینجا چند راهکار برای این‌که زبان‌شناس کوچک شما چگونه شروع به یادگیری نماید، پیشنهاد می‌شود:

· همین حالا شروع کنید

کودکان در سن دو یا سه سالگی نه تنها دامنه لغتی‌شان را گسترش می‌دهند، بلکه شروع به تشخیص دادن الگوهای گفتاری‌ای می‌کنند که از زمان تولدشان شنیده‌اند. بنابراین هرچه که زودتر و از سنین پایین‌تر زبان دوم را به آنها معرفی کنید، به همان نسبت دریافت اصوات منحصر بفرد آن زبان برایشان راحت‌تر خواهد بود. فرانسوا تی‌بوت، مدیر کارگاه‌های زبان برای کودکان در شهر نیویورک معتقد است که توانایی شنیدن آوا، اصوات و تلفظ حروف مختلف قبل از سه سالگی در اوج خود قرار دارد. بنابراین اگر فرزندان خود را زودهنگام در معرض این موقعیت قرار ندهیم خیلی زود ظرفیت شنیداری و تولید اصوات و آواهای خاص را از دست می‌دهند. بنابراین تماشای برنامه‌های تلویزیونی، گوش دادن به موسیقی و همچنین آموزش چند لغت، ابزارهای لازم در یادگیری زبان دوم برای کودکان بوده و نه تنها موجب بهتر صحبت کردن آنها در آینده می‌شود بلکه باعث قدردانی آنها نیز خواهد شد.

به‌وجود آوردن فضای غیررسمی یادگیری

تی‌بوت می‌گوید: «بهترین راه یادگیری یک زبان جدید برای فرزندان این است که به افرادی گوش فرا دهند که آن زبان را بطور واضح و سلیس صحبت می‌کنند. آنها اگر درمعرض مکالمه‌ای قرار گیرند خیلی زود شروع به تشخیص صداها و لهجه‌های طبیعی می‌کنند. بهتر است زبانی را انتخاب کنید که در همسایگی و محل زندگی شما به آن صحبت می‌شود یا فرزندتان بتواند آن را در یک برنامه تلویزیونی به طور منظم مشاهده کند و یا در کلاس‌ها و زمین‌های بازی محله‌اتان آموزش داده شود. هودز می‌گوید: «اگر پرستار فرزندتان دوزبانه است از او بخواهید که با فرزندتان منحصرا به زبان مادری خودش صحبت کند. معمولا بچه‌ها در سنین دو و سه سالگی عاشق تقلید کردن از آنچه می‌شنوند هستند و خیلی زود قادر به درک معنا و مفهوم کلمات و عبارات کوتاه خواهند بود.»

هر بار یک کلمه به آنها آموزش دهید

اگر مایل به انجام آموزش‌های رسمی نیستید، می‌توانید با اشاره به اشیای پیرامون بچه‌ها و طبق مبانی دوزبانه بودن با اشاره به این‌که تمام اشیا می‌توانند دو نام- یکی به زبان مادری‌اشان و یکی به زبان دیگر- داشته باشند شروع به آموزش زبان دوم نمایید. کاسندرا اتارد، اهل ناتینگهام نیوهمپشایر، می‌گوید: «وقتی کنستانتین، پسر دو ساله من، یک عنکبوت می‌بیند واژه انگلیسی عنکبوت (Spider) را به من و بعد همان را به زبان یونانی به همسرم می‌گوید و می‌داند که هر دوی این کلمات یک معنا را می‌دهند.» بنابراین بهتر است که وقتی کودکتان یک کلمه جدید یاد می‌گیرد همان کلمه را به زبان دوم نیز به او آموزش دهید.

انتظارات منطقی داشته باشید

بدیهی است که یک کودک با گوش دادن به کلمات، تماشای تلویزیون و یا آواز خواندن قادر به سلیس صحبت کردن به زبان دیگر نخواهد بود، اما می‌توان گفت که چنانچه او را در معرض یک زبان دیگر قرار دهیم ، به او کمک خواهد کرد که اصطلاحاتی را که می‌شنود به راحتی درک نماید. بنابراین اگر شما هر شب به زبان فرانسه به کودکتان شب بخیر بگویید گرچه نمی‌توانید توقع داشته باشید که به‌زودی با او به زبان فرانسه مکالمه کنید، ولی او منظور شما را خواهد فهمید.

وقتی پدر یا مادر دوزبانه هستند

تنها راهی که به فرزندتان در یادگیری صحیح زبان دوم کمک می‌کند این است که دائما در محیطی باشد که در آن افراد به آن زبان تسلط کامل داشته باشند. در اینجا به چند نکته که خانواده‌های دوزبانه باید بخاطر بسپارند اشاره می‌کنیم:

روش “هر نفر”، “یک زبان” را امتحان کنید

دکتر اریکا لوی می‌گوید: «این‌که یکی از والدین فقط به زبان دوم با بچه صحبت کند بسیارمفید خواهد بود. به این ترتیب او را تنها در معرض بخش‌هایی از آن زبان قرار نداده‌ایم.»

انتظار اشتباهات جزئی را داشته باشید

این طبیعی است که یک بچه در مورد ترتیب و استفاده از کلمات هر دو زبان در یک جمله گیج شود. او به سرعت یاد خواهد گرفت که زبان‌ها را از هم تفکیک کند.

پیشرفت او را دست کم نگیرید

گرچه بسیاری از افراد فکر می‌کنند که یادگیری دو زبان به‌طور همزمان در کودک تاخیر گفتاری ایجاد می‌کند، اما این موضوع مصداق ندارد. ممکن است که فرزند کوچک شما کلمات انگلیسی کمتری نسبت به همسالان خود بداند، ولی اگر کلماتی که به زبان دوم می‌داند را نیز به حساب آورید تعداد کل کلماتی که او می‌داند به مراتب بیشتر از رفقای همسن و سال و همکلاس‌هایش است.

بازی و یادگیری

نکته آخر این‌که چنانچه اسباب‌بازی‌ها، سرگرمی‌ها و سی‌دی‌های دوزبانه می‌خرید، از درست و واضح ادا شدن کلمات و لهجه مناسب گوینده آن اطمینان حاصل نمایید.

این طبیعی است که یک بچه در مورد ترتیب و استفاده از کلمات هر دو زبان در یک جمله گیج شود.

بهتر است که وقتی کودکتان یک کلمه جدید یاد می‌گیرد همان کلمه را به زبان دوم نیز به او آموزش دهید.