آیا ماشین‌های هوشمند جانشین آدم‌ها خواهند شد؟

بازار کار — 05 ژانویه 2015

نوشته PAUL WISEMAN, BERNARD CONDON and JONATHAN FAHEY/برگردان نادیا غیوری

یادآوری: خلاصه‌ای از این مطلب پیشتر در وبسایت پارس‌کانادا منتشر شده است اما به دلیل اهمیت مباحث مطرح شده و اطلاعات و آمار آن، نسخه کامل‌تر مقاله در اینجا منتشر می‌شود.

آرت لیسکانو می‌داند که شغلش در بازار کار امروز محتوم به انقراض است: او مسئول خواندن کنتور در شرکت Fresno ایالت کالیفرنیا است. او ۲۶ سال است که از این خانه به آن خانه رفته تا ببیند مشتریان شرکت Pacific Gas & Electric چقدر برق و گاز مصرف کرده‌اند.

اما حالا دیگر شرکت PG&E خیلی به آدم‌هایی مثل لیسکانو احتیاج ندارد. هر روز این شرکت یک هزار و دویست کنتور جدید دیجیتالی را جایگزین کنتورهای قدیمی خود می‌کند. این کنتورهای جدید می‌توانند بدون دخالت و کمک انسان اطلاعات مربوط به مصرف افراد را جمع‌آوری کنند، صورت‌حساب‌های دقیق‌تری تنظیم کنند و حتی در صورت قطعی برق موضوع را به شرکت اطلاع دهند.

لیسکانوی ۶۶ ساله، که سالی ۶۷ هزار دلار درآمد دارد، می‌گوید: «می‌فهمم که چرا تکنولوژی دارد جای همه چیز را می‌گیرد. خوب می‌دانیم که قرار است اتفاق‌هایی بیفتد.» اداره او شش سال پیش ۵۰ کنتورخوان تمام‌وقت استخدام کرده بود اما امسال از آن مجموعه فقط شش نفر برای این کار باقی مانده‌اند.

این روزها از کارفرمایان شرکت‌های بسیار بزرگ گرفته تا کتابخانه‌های دانشگاه‌ها و بیزینس‌های نوپا همگی با سرعت هرچه تمام در حال استفاده از تکنولوژی‌های در حال پیشرفت هستند تا به کمک آنها بعضی از کارهایی را که پیش‌تر وظیفه انسان‌ها بود انجام دهند. معنای این حرف این است که میلیون‌ها انسان امروزه درگیر رقابت با ماشین‌هایی هستند که هر لحظه قوی‌تر می‌شوند و استفاده از آنها ارزان‌تر و آسان‌تر می‌شود و این افراد هیچ شانسی هم برای برنده شدن در این رقابت ندارند.

برای این‌که بتوانیم درک بهتری از میزان تاثیر تکنولوژی بر مشاغل داشته باشیم،‌ موسسه خبری Associated Press اطلاعات موجود در مورد اشتغال در ۲۰ کشور را بررسی و تحلیل کرده و‌ با اقتصاددانان، متخصصان تکنولوژی، سازندگان روبات، طراحان نرم‌افزار،‌ روسا و CEOها و نیز شاغلانی که در حال رقابت با ماشین‌های هوشمند هستند مصاحبه کرده است.

یافته‌های آسوشیتدپرس نشان می‌دهند که اغلب مشاغلی که در حال از بین رفتن هستند مشاغل با درآمد متوسط از ۳۸ هزار دلار تا ۶۸ هزار دلار در سال هستند. این گروه از مشاغل همان‌‌هایی هستند که بدنه اصلی طبقه متوسط در کشورهای توسعه یافته در اروپا، امریکای شمالی و آسیا را تشکیل می‌دهند.

در ایالات متحده امریکا نیمی از ۷٫۵ میلیون شغلی که در طول دوران رکود اقتصادی اخیر از بین رفت مشاغل با درآمد متوسط بودند و این ارقام حتی در ۱۷ کشور اروپایی که واحد پولشان یورو بوده، از این هم بدتر است. در مجموع از تاریخ ژانویه سال ۲۰۰۸ تا ماه جون ۲۰۱۲،‌ ۷٫۶ میلیون شغل با درآمد متوسط در این کشورها از بین رفته است.

در بسیاری موارد به جای شاغلان در این کارها ماشین‌ها و نرم‌افزارهایی به کار گرفته شده‌اند که می‌توانند همان کار را ارزان‌تر و بهتر انجام دهند. موشه واردی، متخصص و دانشمند در حوزه کامپیوتر در دانشگاه رایس هیوستون، می‌گوید: «هر کاری را که انسان‌ها بتوانند انجام دهند ماشین‌ها هم می‌توانند.»

کمپانی‌های گوگل و تویوتا در حال تولید ماشین‌هایی هستند که می‌توانند خودشان را برانند. پنتاگون روبات‌هایی را به کار گرفته که می‌توانند بمب‌ها و مین‌های کنار جاده در افغانستان را شناسایی و خنثی کنند و از هواپیماهای بدون سرنشین در مناطق جنگی استفاده می‌کند. دانشگاه North Carolina State هم روبات‌هایی را به نام Bookbot عرضه کرد که می‌توانند به جای کتابدارها در صورت درخواست دانشجویان کتاب مورد نظر آنها را یافته و ارائه کنند. حالا دیگر بیش از ۱٫۵میلیون کتاب کتابخانه در قفسه‌ها نیست و در عوض در ۱۸ هزار صندوق فلزی نگهداری می‌شوند که همه آنها در یک‌نهم از کل فضایی که قبلا به آن نیاز بوده جا داده شده‌اند.

رشد تکنولوژی محصولات و خدمات جالب و متنوعی تولید کرده که زمانی حتی قابل تصور هم نبودند. اما از طرف دیگر همین رشد سبب زیان برای نوع بشر هم شده چون به سادگی می‌توان آنها را جایگزین انسان‌ها کرد.

در ایالات متحده امریکا در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، تعداد بیش از ۱٫۱ میلیون نفر منشی از بازار کار کنار گذاشته شدند زیرا با وجود نرم‌افزارهایی که به روسا اجازه می‌داد تا تلفن‌هایشان را خود پاسخ دهند و قرارهای کاری و جلسات و سفرهایشان را خود تنظیم کنند، دیگر نیازی به آنها نبود. بنا بر آمار ارائه شده از سوی دپارتمان نیروی کار،‌ در همین دوره زمانی به میزان ۶۴ درصد از تعداد اپراتورهای تلفن، ۶۳ درصد از تعداد تایپیست‌ها، ۶۴ درصد از تعداد کارکنان آژانس‌های مسافرتی و ۲۶ درصد از تعداد دفترداران کاسته شده است.

در اروپا تکنولوژی سبب شده تا چهره ادارات منابع انسانی در سرتاسر قاره به کلی تغییر کند. آقای ران ون بادن، یکی از مذاکره‌کنندگان مرتبط با Dutch labor union federation FNV می‌گوید: «در حال حاضر خیلی از کارفرماها از پشت کامپیوتر خود خیلی از کارهایی را که به گمان ما باید توسط بخش منابع انسانی انجام شود انجام می‌دهند. قبلا این طور بود که اگر سوالی در مورد وضعیت قرارداد یا بیمه خود داشتید به دفتر امورکارکنان مراجعه می‌کردید اما حالا دیگر چنین جایی وجود ندارد و همه کارها به صورت اتوماتیک انجام می‌شود.»

مارتن گوس، از اقتصاددانان Belgium University در شهر لوون معتقد است که دوسوم از ۷٫۶ میلیون شغلی که در این سال‌ها در اروپا از بین رفته ناشی از رشد تکنولوژی بوده است.

آیا تکنولوژی توانسته شغل هم ایجاد کند؟ البته. اما تعداد این مشاغل بسیار کمتر از تعداد آنهایی بوده که توسط همین تکنولوژی از بین رفته‌اند و به نظر می‌رسد که این روند حداقل تا آینده نزدیک هم به همین شکل ادامه پیدا کند.

با هم به سه عامل تکنولوژیکی که در کشورهای پیشرفته سبب تغییر شکل اقتصاد و بازار کار شده‌اند نگاهی می‌اندازیم.

داده‌های بزرگ

مهم‌ترین بخش یا به عبارتی قلب تغییرات تکنولوژیکی امروز همان چیزی است که دانشمندان علوم کامپیوتر به آن «داده‌های بزرگ» می‌گویند. کامپیوترها از نظر میزان اطلاعات بسیار وسعت یافته‌اند و حجم داده‌های موجود در آنها به شکل بی‌سابقه‌ای در حال رشد است. همه‌جا ردپای این داده‌ها به چشم می‌خورد، از اینترنت گرفته تا پیام‌های توییتری و رسانه‌های ارتباط جمعی دیگر و حتی بارکدها و حس‌گرهایی که روی همه چیز از پوشک بچه گرفته تا ماشین‌های سازنده در کارخانه‌های تولید خودرو نصب می‌شوند.

بر اساس مقاله‌ای از آندرو مک‌آفی و اریک براین‌ژولفسن از محققان موسسه تکنولوژی ماساچوست که در مجله ‌ Harvard Business Review به چاپ رسیده،‌ حجم اطلاعاتی که در حال حاضر در هر ثانیه از طریق اینترنت جابه‌جا می‌شود بیشتر از مجموع اطلاعاتی است که طی ۲۰ سال گذشته در اینترنت ذخیره شده است. برای نمونه آنها فقط فروشگاه والمارت را مثال می‌زنند که برای رسیدگی به امور مشتریان خود در هر ساعت به اندازه ۵۰ میلیون فایل اطلاعات جابه‌جا می‌کند.

هیچ انسانی توانایی جایه‌جایی این همه داده را ندارد اما کامپیوترها می‌توانند. آنها می‌توانند به عمق خروارها اطلاعات نفوذ و آنها را غربال کنند و دانسته‌های ارزشمندی را در مقابل روی تصمیم‌گیرندگان در بیزینس‌ها یا آژانس‌های دولتی قرار دهند.

در حال حاضر توجه عموم به مسئله رعایت حریم خصوصی و تهدیدات بالقوه‌ای که در این زمینه وجود دارد جلب شده است زیرا شرکت‌های مختلف با استفاده از تکنولوژی در تلاش هستند تا به اطلاعاتی در زمینه عادات مصرف مشتریان و سبک زندگی آنها دست یابند.

ابر یا Cloud

قدیم‌ها یا بهتر است بگوییم پنج سال پیش، بیزینس‌هایی که مجبور به پیگیری و استفاده از اطلاعات با حجم بالا بودند باید در دفتر اصلی خود یک سرور نصب می‌کردند و برای اداره این سرورها هم نیروهای متخصص را استخدام می‌کردند.

اما امروزه شرکت‌ها می‌توانند اطلاعات را روی اینترنت ذخیره کنند (از طریق Amazon Web Services یا Google App Engine ) و وقتی به آن نیاز دارند آنها را برداشته و استفاده کنند. برای این کار هم نیازی به استخدام نیروهای متخصص ندارند.

به گفته آقای مک‌آفی اصطلاح Cloud computing در واقع «اصطلاحی است برای قابلیت اجاره کردن مقدار توانایی کامپیوتری مورد نیاز فرد یا کمپانی، بدون نیاز به خرید آن و بدون داشتن اطلاعات تخصصی و ویژه برای استفاده از آن. همین امر سبب شده تا افراد بیشتری بتوانند از امکانات کامپیوتری استفاده کنند.»

این موضوع به‌ویژه در مورد بیزینس‌های کوچک که سرمایه کمتری برای راه‌اندازی یک بخش بزرگ کامپیوتری دارند بسیار رایج است.

ماشین‌های باهوش‌تر

گرچه هنوز خیلی‌ها هستند که درگیر معضلات حاصل از تکنولوژی نشده‌اند اما نرم‌افزارها هر روز بیش از پیش ماشین‌ها را به ابزارهای هوشمندتر مبدل می‌کنند. حالا ماشین‌ها می‌توانند رفتارهای شما را یاد بگیرند، صدایتان را تشخیص دهند و کارهایی را که شاغلان در آژانس‌های مسافرتی،‌ منشی‌ها و مترجمان همزمان انجام می‌دهند انجام دهند.

مایکروسافت سیستمی را ارائه کرده که می‌تواند گفته‌های شما را به زبان چینی مندرین ترجمه و سپس با صدای خود شما به آن زبان تکرار کند. ‌برنامه Google Now به شما می‌گوید که آیا در مسیر هر روزه شما مشکل ترافیکی هست و اگر هست مسیر مناسب دیگری را به شما پیشنهاد کند. برنامه Siri شرکت اپل می‌تواند قرارهای قبلی‌اتان را تغییر دهد. سوپرکامپیوتر Watson از شرکت IBM می‌تواند منظور شما را از سوالی که خیلی هم ناشیانه آن را مطرح کرده‌اید درک کند و با سرعتی باورنکردنی، که حتی بیشتر از سرعت شرکت‌کنندگان در مسابقه «Jeopardy» است، به آن پاسخ دهد. خیلی زود این کامپیوترهای هوشمند راه خود را به دفاتر کار هم باز خواهند کرد.

ماشین‌ها و نرم‌افزارهای آنها علاوه بر این‌که هر روز قوی‌تر و هوشمندتر می‌شوند، استفاده از آنها هم هر روز آسان‌تر از قبل می‌شود. همین امر سبب شده تا مصرف‌کنندگان به شکلی باورنکردنی برای اداره امور بیزینس خود به آنها روی بیاورند. به همین دلیل است که شاهد از بین رفتن مشاغلی چون تلرهای بانک، فروشندگان بلیط و فروشندگان یا تحویلدارها در فروشگاه‌ها هستیم.

به گفته آقای جف کانلی، CEO شرکت CMIT Solutions، مردمی که یک زمان دوست داشتند به جای سر و کله زدن با ماشین‌ها با یک آدم حرف بزنند، حالا دیگر به راحتی از کیوسک پذیرش یا چک‌-این فرودگاه‌ها و دستگاه‌های خودپرداز یا چک‌-آوت فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها استفاده می‌کنند. زیرا به اعتقاد وی مهم‌ترین تغییری که در تکنولوژی اتفاق افتاده «ساده‌سازی عمیق رابطه کاربر و ماشین است».

چهار سال پیش کتابخانه عمومی دارین واقع در ایالت کانتیکت ماشین سلف‌سرویس چک‌-آوت کتاب خرید. در حال حاضر این کتابخانه با وجود این‌که ۱۵ درصد از ساعات کار نیروهای خود کم‌ کرده اما بیشتر از گذشته کتاب به اعضای خود امانت می‌دهد.

پس می‌بینیم که عواملی چون رشد نرم‌افزارها، هوشمند‌تر شدن ماشین‌ها،‌ آسان‌تر شدن روش‌های استفاده از آنها و در کنار همه اینها بحران اقتصادی و نیاز به صرفه‌جویی هرچه بیشتر دولت‌ها و صاحبان بییزینس‌ها در هزینه‌ها سبب شد تا از تعداد نیروهای کار انسانی کاسته شود و این در حالی است که به با به‌گارگیری ماشین‌ها،‌ نقصان چندانی هم در کیفیت و نحوه ارائه خدمات پیش نیامده است.

به هنگام بروز بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸، پلیس سیاتل که توانایی جایگزینی نیروهای جوان به جای نیروهای بازنشسته خود را نداشت، با خرید نرم‌افزاری از شرکت کانادایی Versaterm،‌ توانست بخش عمده‌ای از افسرانی را که وقتشان برای انجام امور اداری و دفتری ثبت و تکمیل پرونده‌های مربوط به جرائم و جنایات صرف می‌شد، از این کار کنار گذاشته و آنها را برای انجام وظیفه اصلی‌اشان به سطح شهر بازگرداند. این نرم‌افزار بااین‌که خیلی هم نرم‌افزار ویژه‌ای نبود و فقط شامل مجموعه‌ای از فرم‌ها و منوها می‌شد، توانست تاثیر بسیار بزرگی بر کار پلیس سیاتل داشته باشد. در حال حاضر نیروهای پلیس شهرهای دنور، پورت‌لند و آستین هم از آن استفاده می‌کنند.

بانک Standard Chartered در کره جنوبی با استفاده از نرم‌افزارها و تقلیل هر هشت کارمند در شعبه‌های خود به سه کارمند، به روش بانکداری هوشمند روی آورده و در نظر دارد تا تعداد این نوع از شعبه‌های خود را تا پایان امسال تا ۳۰ مورد دیگر هم افزایش دهد. در این بانک ها مشتریان اغلب کارهای خود را روی صفحات مونیتور انجام می‌دهند و در صورت نیازشان می‌توانند با یک متخصص از طریق ویدئو کنفرانس ارتباط برقرار کنند.

بانک Comerica در دالاس نیز برای متخصصان و کارشناسان مالی خود امکان ارائه خدمات از طریق ویدئو کنفرانس را فراهم کرده تا آنها بدون نیاز به مسافرت از یک محل به محل دیگر بتوانند خدمات لازم را به مشتریان خود ارائه کند.

آقای پاول اوبرمیر،‌ مسئول ارشد اطلاعات این بانک، می گوید: «۱۲ تا ۱۸ ماه پیش تکنولوژی لازم برای انتقال تصویر با کیفیت بالا وجود نداشت. اما حالا با این امکان می‌توانیم با کمک یک نیرو درآمد بیشتری برای بانک کسب کنیم.»

ابزارهای شبکه‌ای این امکان را فراهم کرده‌اند که این ویدئوها از طریق اسمارت‌فون‌ها هم منتقل شوند و به این ترتیب این کارشناسان و متخصصان حتی وقتی در حال طی یک مسیر هم هستند می‌توانند به کار خود ادامه دهند.

یکی دیگر از ابزارهایی که می‌توانند در آینده نزدیک از میزان نیاز به حضور نیروهای انسانی در کارهای تولیدی بکاهند پرینترهای سه‌بعدی هستند. این روزها دیگر شنیدن خبر راه‌اندازی خطوط راه‌آهنی که قطارها در آن بدون نیاز به راننده حرکت می‌کنند چندان عجیب نیست از جمله نمونه دوبی و نمونه‌های متعدد در ژاپن.

ماشین‌های بدون راننده هم خطر دیگری برای بازارکار انسانی هستند. فقط در ایالات متحده امریکا ۳٫۱ میلیون نفر راننده کامیون هستند، ۵۷۳ هزار نفر راننده اتوبوس هستند و ۳۴۲ هزار نفر هم از طریق رانندگی تاکسی امرار معاش می‌کنند.

به قول متخصصان این حوزه، تلاش برای متوقف کردن این روند مانند تلاش راننده‌های کامیون در اوایل قرن بیستم است برای مقابله با نسل جدید موتورهای احتراقی. ایستادن در مقابل تکنولوژی ممکن نیست.

برای مشاهده اصل مطللب اینجا کلیک کنید.

همچنین متن کامل را در این صفحات از نسخه دیجیتالی پرنیان ۲۷ ببینید.