Page 35 - Parnian Magazine - Volume 36 - Iranian Immigrants Monthly
P. 35
بکشـند ،شـعر یـا افسـانه بشـنوند و بـه کارهـای دلق کهـا بخندنـد. سـادهتر از آرايـش زنـان اروپايـى اسـت؛ ولـى بـه همـان انـدازه وقت‌شـان را
شـاه مملکـت نیـز از ایـن قاعـده مسـتثنی نبـود .او نیـز در اوقـات فراغـت مى‌گيـرد .معمـول ًا اوقـات فراغـت را روى قال يهـاى بسـيار زيبـا و در مقابـل
بــه نوشــیدن چــای ،کشــیدن قلیــان ،بــازی شــطرنج و نظــار‌هی بــازی پنجرههايـى مىگذراننـد كـه در پاييـن آن حـوض آبـى قـرار دارد و تـا موقعى
دلقک‌هـا م یپرداخـت .چارلـز جیمـز ویلسـن سـاعات شـبانه‌روز ناصرالدیـن كـه هـوا خنـك شـود ،در آنجـا قليـان مكىشـند ،قهـوه مىنوشـند و بـه ديـد
شـاه را بـه طـور غیـر مسـتقیم توصیـف کـرده اسـت .بـر اسـاس گـزارش و بازديـد مىپردازنـد .آنـگاه بـراى گـردش بـه خـارج شـهر مىرونـد و غالـب
او ،ناصرالدیــن شــاه نیــز هماننــد مــردم صبــح پیــش از طلــوع آفتــاب از اوقـات تـا اوايـل شـب در آنجـا مىماننـد» و امـا زنـان طبقـه‌ی عامـه ،اگـر
خـواب بیـدار م یشـد و در طـول روز قـدری اسـتراحت م یکـرد .بـه شـنیدن فرصتــی می‌یافتنــد ،بــه بافتنــی و گلــدوزی و دیــد و بازدیــد م یپرداختنــد.
صـدای موزیـک آن قـدر علاقه‌منـد بـود کـه همـواره موزی کچیـان دولتـی معمو لتریــن ســرگرمی آن‌هــا حمــام رفتــن و زیــارت اهــل قبــور بــود.
کـه ریاسـت آ نهـا بـا مسـیو لمـر فرانسـوی بـود در نزدیکـی عمـارت حضـور ســاع تها در حمــام می‌ماندنــد .بــا یکدیگــر گفتگــو م یکردنــد .قلیــان
داشـتند .تیرانـدازی ،صیـد ،شـکار و دیـدن رژ‌هی قزا قهـا از سـرگرم یهای می‌کشــیدند و گاهــی بــزم رقــص و پایکوبــی در حمــام برقــرار م یکردنــد.
مـورد علاقـه‌ی او بـوده و شـطرنج را بـا مهـارت زیـادی م یباختـه اسـت! در گورسـتان نیـز بسـاط چـای ،قلیـان و ناهـار م یچیدنـد و سـاعت‌ها آنجـا
بایــد گفــت مــردم تــا پیــش از دور‌هی پهلــوی ،چــه شهرنشــين و چــه
روســتایی ،در اوقــات فراغــت بــه نظــار‌هی باز يهــاى دلق کهــا و رقــص م یماندنــد و اوقــات خــود را ســپری م یکردنــد.
و آواز مطربــان دورهگــرد ،انــواع معركههــا و زورنمایــى پهلوانــان و ن ّقالــى ادوارد بـراون در کتـاب «یـک سـال در میـان ایرانیـان» ،سـاعات شـبان هروز
و ق ّوالــى و شــعبدهبازى مى‌پرداختنــد يــا از مشــاهده‌ی رقــص جانورانــی یـک مـرد ایرانـی را در دور‌هی قاجـار توصیـف کـرده اسـت .وی می‌نویسـد:
چــون ميمــون و خــرس و بندبــازى و ريســمانبازى و چشــمبندى لــذت «همــواره قبـل از طلــوع آفتـاب از خـواب بيـدار مىشـوند ...بعـد از نمـاز
مى‌بردنــد .گاه در ايــام عروســى ،نمايش‌هایــى معــروف بــه روحوضــى يــا صبـح يـك يـا دو فنجـان چـاى صـرف مىنماينـد و بـه طـور عمـوم ،علاقـه
خيمهشـببازى برگـزار مكىردنـد .در بیـن ایـات و عشـایر ،سـرگرمی‌هایی ندارنــد كــه صبــح غيــر از چــاى چيــز ديگــرى تنــاول كننــد و بعــد از آن
از نــوع چوگانبــازى ،شــكار ،تيرانــدازى و اسبســوارى هــم مرســوم بــود. يــك قليــان مكىشــند و بــه كارهــاى روزانــ هی خــود مشــغول مىگردنــد
اعیــاد مذهبــی بــه دیــد و بازدیــد و رفتــن بــه دل طبیعــت م یگذشــت و و چــون صبــح غذايــى نمى‌خورنــد ،غــذاى روز را كــه ناهــار اســت ،ظهــر
ایـام عـزاداری را بـا برنامه‌هایـی نظیـر تعزیـه و نوح هخوانـی ،پـرد‌هدارى و و يـا قبـل از ظهـر صـرف مىنماينـد و بعـد از ناهـار ،مخصوصـ ًا در فصـل
تابسـتان مىخوابنـد و تـا سـه سـاعت بعـد از ظهـر در خـواب هسـتند و آنـگاه
نمايــش ســپری م یکردنــد. برمىخيزنـد و بـه ملاقـات دوسـتان مىرونـد و يـا در منـزل مىماننـد كـه
در دور‌هی پهلـوی ،تحـول بزرگـی در زمینـه‌ی سـبک زندگـی مـردم اتفـاق ديگـران بـه ملاقـات آنهـا بياينـد .در ايـن ملاقا تهـاى عصرانـه ،همـواره
افتــاد .طبقــه‌ی متوســط کــه اکثــراً تحصیل‌کــرده و روشــنفکر بودنــد ،در چــاى و قليــان صــرف مىشــود و آنهايــى كــه آمدهانــد ،غــروب آفتــاب
کنــار دو طبقــه‌ی مشــخص عامــه و اشــرافی شــکل گرفــت کــه ذائقــ هی مىرونـد و هـرگاه صاحبخانـه بـراى حضـور در يـك دعـوت شـام از منـزل
متفاوتـی در گذرانـدن اوقـات فراغـت داشـت .همچنیـن رادیـو ،تلویزیـون، خـارج نشـود و يـا مدعوينـى بـراى شـام در منـزل نداشـته باشـد ،ديگـر از
ســینما و کلو پهــا از جملــه ســرگرم یهای جدیــدی بــود کــه در آن دوره منـزل خـارج نمىشـود تـا ايـن كـه غـذاى شـب را تنـاول
توانسـت مخاطبـان بسـیاری را در اوقـات فراغت‌شـان جـذب کنـد .در کنـار كنـد و بخوابـد» .بنابـر ایـن ،اسـتراحت و دیـدار دوسـتان
ایــن امکانــات جدیــد ،قهو‌هخانه‌هــا تــا مد تهــای مدیــدی همچنــان و آشـنایان از مـواردی اسـت کـه مردم شـهر و روسـتا در
در پــر کــردن اوقــات فراغــت مــردم نقش‌آفریــن بودنــد و نقا لهــا، هنـگام اوقـات فراغت‌شـان انجـام م یدادنـد .مـردان
شــاهنامه‌خوان‌ها و معرک هگیــران مخاطــب خودشــان را داشــتند ،اگرچــه ایــل بــه قــول جــان ملکــم در تاریــخ کامــل
ایـران ،اوقـات فراغ تشـان بـه سـواری ،شـکار
کارشـان از رونـق افتـاده بـود. و تیرانــدازی م یگذشــت .بیشــتر تفریح‌شــان
ایـن بودکـه در یـک جـا جمـع شـوند ،قلیانـی
شمـاره - 36شهریور - 1395گردشگری و تاریخ 35
